Amstelodamum logo
Lid worden?

Digitaal archief

Uw zoekacties: Jaarboeken en Maandbladen

Jaarboeken en Maandbladen

beacon
3  zoekresultaten
sorteren op:
 
 
 
 
GA-1960 Genootschap Amstelodamum
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
Maandblad Amstelodamum, 1960; p. 199
Datering:
1960
Titel:
Maandblad Amstelodamum
Jaargang:
047
Jaar:
1960
Pagina:
199
Maandblad voor de kennis van Amsterdam Orgaan van het Genootschap Amstelodamum
DE GEREFORMEERDE KERKERAAD EN DE JODEN TE AMSTERDAM
Op 22 september herdacht het bestuur van de Nederlands Israëlietische Gemeente het 325-jarig bestaan. In de meeste kranten kon men er toen over lezen, maar al die artikelen beperkten zich tot de geschiedenis van de synagoge. Geen ervan hield zich ermee bezig, hoe het te verklaren was, dat die Joodse synagoge meer dan 300 jaar lang zo rustig in Amsterdam heeft kunnen bestaan, totdat daaraan in 1940 een abrupt en droevig einde kwam. Want geheel vanzelfsprekend was dit niet.
Reeds in de Spaanse tijd moeten er Joden in Amsterdam zijn geweest. Daarvan getuigt de naam Jodenstraat, die een stuk van de Warmoesstraat in 1562 droeg. Een Joodse bewoner daar met naam aan te wijzen, vermocht echter zelfs ons medelid Ir. J. G. Kam niet, die een grondige studie maakte van alle huizen in de Warmoesstraat.
Omstreeks 1590 kwamen Portugese Joden naar Amsterdam. Over hun eerste jaren in onze stad is veel geschreven. Het grondigst is de studie van J. Zwart: De eerste rabbijnen en synagogen van Amsterdam naar archiva-lische ( archivalische ) bronnen (Bijdr. en Meded. van het Gen. voor de Joodsche Weten-schap ( Wetenschap ) in Nederland, IV, 1928). Zelfs de acta van de Gereformeerde kerke-raad, ( kerkeraad, ) waar men tal van bijzonderheden over de Joden vindt, raadpleegde hij. Voor later tijden zijn zij echter, voor zover ik kon nagaan, nooit meer gebruikt, hoewel zij nog veel interessante gegevens bevatten. Daarom wil ik dit hier doen.
De oudste geschiedenis van de Portugese Joden in Amsterdam is ook voor de Duitse en Poolse Joden, die pas later naar ons land kwamen, van grote betekenis geweest. Toen immers ontstonden de provinciale ver-
Gevonden alinea's: 6
laatste wijziging 01-09-2020
1 gedigitaliseerd
 
 
 
 
 
GA-1960 Genootschap Amstelodamum
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
Maandblad Amstelodamum, 1960; p. 204
Datering:
1960
Titel:
Maandblad Amstelodamum
Jaargang:
047
Jaar:
1960
Pagina:
204
duiding ( aanduiding ) van namen wordt in de acta vaak in het algemeen gesproken over de afval van Christenen tot het Jodendom; bepaalde gevallen vindt men echter slechts bij uitzondering genoemd. In 1620 wordt gezegd, dat ‘de kinderen van Hansken Hangebroek (alsoo in de wandelinge genoempt) met de Joden trouwen ende onder haer gerekent worden.’ In een wereldstad als Amsterdam moeten dergelijke overgangen echter vaak aan de kerkeraad zijn ontgaan. Over de reeds genoemde afval van Janneke Dorrevelt in 1645 reppen de acta van de kerkeraad niet. Op zich zelf was die overgang stellig niet verboden, zoals uit de openlijke aangifte van Janneke bij haar ondertrouw blijkt.
Het laatste geval, waarin de kerkeraad hij burgemeesteren tegen de Joden remonstreerde, betreft zo’n overgang. In de vergadering van 30 september 1773 werd meegedeeld, dat Orsel Lena Sebbe, die op 24 juni 1738 in Ham-burg ( Hamburg ) Luthers was gedoopt, 10 jaren geleden in Amsterdam voor drie rabbijnen het geloof van haar ouders had afgezworen en wel in verband met haar huwelijk met Salomon Bresseler of wel Breslauer. Man zowel als vrouw wilden nu met hun drie kinderen tot de Gereformeerde kerk over-gaan ( overgaan ) en zo kwam de zaak ter ore van de kerkeraad. Besloten werd bij de heren burgemeesteren bekend te maken, ‘dat de Joden alhier die stoutheyd hadden om menschen welke int Christendom zijn opgevoed en belijdenis daarvan gedaen hebben, hier te laten de drieeenheyd afsweeren, de Christen-godsdienst ( Christengodsdienst ) verfoeye en Jezus vervloeken.’
Plet is de laatste maal geweest, dat de kerkeraad naar de magistraat trok om zich te beklagen over het optreden van de Joden. Nog 22 jaren is de keur van 1616 van kracht geweest, maar stellig was die sedertdien een dode letter. Want wie zou zich daarop beroepen, wanneer de kerkeraad dat niet deed.
Vergelijken wij tenslotte de positie van de Joden met die van de Rooms- Katholieken, tegen wie een aantal provinciale verordeningen waren uit-gevaardigd, ( uitgevaardigd, ) dan blijkt hoe genadig de eerste zijn behandeld. Bladzijden en nog eens bladzijden van de index op de acta van de kerkeraad worden in-genomen ( ingenomen ) door verwijzingen naar ‘Paaps en Papen’, terwijl niet meer dan twee bladzijden aan de Joden zijn gewijd. Werden deze laatsten in de eerste helft van de 17de eeuw nog fel vervolgd, de Joden hebben alleen in het allereerste begin van die eeuw daarin wel eens gedeeld en wel, omdat men hun bijeenkomsten - te begrijpen bij Portugese en Spaanse Joden - voor ‘paapse vergaderingen’ hield.
Had het aan de kerkeraad van Amsterdam gelegen, dan was het echter wel anders geweest, maar het is steeds weer gegaan, zoals de acta van de synode van Hoorn van 1641 vermelden: ‘De kerke van Amsterdam hadde ’t effect van hare devoiren bij haar magistraat niet konnen obtineren.’
Gevonden alinea's: 5
laatste wijziging 01-09-2020
1 gedigitaliseerd
 
 
 
 
 
GA-1960 Genootschap Amstelodamum
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
Maandblad Amstelodamum, 1960; p. 255
Datering:
1960
Titel:
Maandblad Amstelodamum
Jaargang:
047
Jaar:
1960
Pagina:
255
Blz. H. W. Alings. De zwarte horen /gj.
11. Lourens, Buitenplaats Rijgersdaal aan de Amstelvcensche weg (met afb.) 147 I 1 1-I I L z........ .J _ _ T T .1. « - . * * "
O. 11 Couvec, Dc herkomst van dc naam Jordaan wellicht toch een 149 Drs. L. Wegener Sleeswijk, Amsterdam bouwt aan zijn toekomst 11 (met afb.)
TI, c r, , ■ 150(123. 185. 198) 1. H. V. b... Het poppenhuis van Petronclla de la Court. huisvrouw van Adam Oortmans (met afb.) I. H. V. E.. De gereformeerde Kerkeraad en de joden te Amsterdam 169
V- den Hoek Ostende. Het Amsterdam van Jacob Olie (met afb.) 175 (101) Drs. C. Wegener Sleeswijk. Amsterdam bouwt aan zijn toekomst 111 (met afb.)
c T I • r-, 185 (123.150. 198) F. van Lennep. Kinderen in Florence en.. . Amsterdam (met afb.) 193 1. 11. V. E.. Haarlems poppegoed of de verzameling van Susanna Maria Doornick huisvrouw van Jan Delcourt ’ jgg Drs. C. Wegener Sleeswijk, Amsterdam bouwt aan zijn toekomst IV (met afb.)
198(123 150 185^ Qara Bille. Een dijkdoorbraak te Amsterdam ruim 400 jaar geleden (met afb.ï... ’. 204 i. 11. V. E., Tijdschriften van 1959 over Amsterdam 211
VAN DE BOEKENTAFEL Inventaris der archieven van kerken, kloosters en station berustend in het Archief- TTV9 rt Ito4* tl Ir» U— * ..1 —_ 1_ -m -W T «
depot van het Bisdom Haarlem, door P. M. Verhoofstad 21 Uit de kring van Rembrandt en Vondel, door H. F. Wijnman. ....'......... 21 De Amsterdamse Jordaan. door J. Z. Kannegieter 22
Inventaris van het familie-archief Brants. door dr. I. H. van Eeghen 23 Inventaris van het archief van regenten van het R.C. Maagdenhuis te Amsterdam vanaf 1570. door Jacq. de Cleen
Dagboek van Broeder Wouter Jacobsz'(GualAerus Jacobi Masius)' prio^van Stem. Amsterdam 1572—1578 en Montfoort 1578—1579. door dr I H van Ecghen • . van Gevelsteenkalender, door H. W. Alings nn
Gedrukt in Nederland. Vijf eeuwen letter. Beeld & Band 140 Letters from Amsterdam
De zeven Provincwn in beroering. Hoofdstukken uit een Jiddische kroniek voor de jaren 1740—1752 van Abraham Chaim Braatbard. door L. Fuks 216
Wenckebach-tentoonstelling Lezing voor de leden j92
Gevonden alinea's: 14
laatste wijziging 01-09-2020
1 gedigitaliseerd